TÍN CHỈ CARBON – CÔNG TRÌNH XANH

“Tại huyện Nam Trà My (Quảng Nam), vào sáng sớm một đoàn 10 công nhân di chuyển bằng xe đạp trên quãng đường 6km tiến vào phân khu X khu rừng keo lai. Tới vị trí đã định, nhóm công nhân nhanh chóng tản ra, dùng liềm phát những dây leo thượng bì sống ký sinh vào các cây keo lai hai năm tuổi. Ngày hôm đó họ tỉa bỏ cành khô và chặt bỏ một số cây để điều chỉnh mật độ, sau đó vun gốc và bón phân NPK.”

Hiện tại là giữa năm 2023. Câu chuyện trên dường như không có mối liên quan. Tuy nhiên vào năm 2030 tất cả đều dẫn về một đích chung: tín chỉ Carbon. Lúc này thị trường tín chỉ Carbon Việt Nam đã đi vào vận hành được hai năm và tất cả các hoạt động hấp thụ Carbon ròng đều có thể đo lường bằng tín chỉ Carbon, chứng chỉ này có giá trị, được trao đổi tại thị trường nội địa và quốc tế. Vậy tín chỉ Carbon giúp đo lường và theo dõi khí thải Carbon mà một cá nhân, công ty hoặc quốc gia tạo ra từ các hoạt động hàng ngày của họ. Tín chỉ Carbon cung cấp một cách tiếp cận toàn diện và khách quan để đánh giá và so sánh tác động của các hoạt động khác nhau đối với môi trường. Để tìm hiểu rõ hơn về khái niệm – ý nghĩa cũng như cách hoạt động của tín chỉ Carbon, hãy cùng theo dõi bài viết “TÍN CHỈ CARBON – CÔNG TRÌNH XANH” của Chứng nhận CAC nhé!

Tín chỉ Carbon

Khái niệm về tín chỉ Carbon

Thị trường Carbon được bắt nguồn từ Nghị định thư Kyoto của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu, được thông qua vào năm 1997. Theo Nghị định thư Kyoto, các quốc gia có dư thừa quyền phát thải được bán cho hoặc mua từ các quốc gia phát thải nhiều hơn hoặc ít hơn mục tiêu cam kết. Từ đó, trên thế giới xuất hiện loại hàng hóa mới là các chứng chỉ giảm/hấp thụ phát thải khí nhà kính. Do Carbon (CO₂) là khí nhà kính quy đổi tương đương của mọi khí nhà kính nên các giao dịch được gọi chung là mua bán, trao đổi Carbon, hình thành nên thị trường Carbon hay thị trường tín chỉ Carbon.

Ví dụ về tín chỉ Carbon

Theo chương trình mua bán phát thải, một công ty có lượng phát thải thực thấp hơn mức giới hạn của nó nó thể bán phần tín chỉ chưa dùng cho một công ty khác phát thải vượt quá mức giới hạn.

Ví dụ, Giả sử công ty A có giới hạn 10 tấn nhưng tạo ra 12 tấn khí thải. Công ty B cũng có giới hạn phát thải 10 tấn nhưng chỉ phát thải 8 tấn, dẫn đến dư thừa 2 tín chỉ. Công ty A có thể mua các tín chỉ bổ sung từ công ty B để tuân thủ các quy định về môi trường.

Nếu không mua các Tín chỉ Carbon đó, công ty A sẽ phải đối mặt với các hình phạt. Tuy nhiên, nếu giá của các tín chỉ vượt quá mức phạt của chính phủ, một số công ty có thể lựa chọn chấp nhận các hình phạt và tiếp tục hoạt động bình thường.

Tại Việt Nam, thị trường Carbon gồm các hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ Carbon thu được từ cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ Carbon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Tín chỉ Carbon là chứng nhận có thể giao dịch thương mại thể hiện quyền phát thải một tấn khí CO₂ hoặc tương đương. Tại Việt Nam, tín chỉ này đang được xem là một mặt hàng mới. Ước tính, mỗi tín chỉ Carbon có giá khoảng 5 USD. Mỗi năm, có thể thu về hàng trăm triệu USD.

Thị trường Carbon

Sự phát triển của thị trường Carbon

Thị trường Carbon được bắt nguồn từ Nghị định tư Kyoto của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu, được thông qua vào năm 1997. Theo Nghị định thư Kyoto, các quốc gia có dư thừa quyền phát thải được bán cho hoặc mua từ các quốc gia phát thải nhiều hơn hoặc ít hơn mục tiêu cam kết. Từ đó, trên thế giới xuất hiện loại hàng hóa mới là các chứng chỉ giảm/ hấp thụ phát thải khí nhà kính. Do Carbon (CO₂) là khí nhà kính quy đổi tương đương của mọi khí nhà kính nên các giao dịch được gọi chung là mua bán, trao đổi Carbon, hình thành nên thị trường Carbon hay thị trường tín chỉ Carbon.

Hai loại thị trường Carbon chính: thị trường Carbon bắt buộc và thị trường Carbon tự nguyện

Sau Nghị định thư Kyoto, thị trường Carbon đã phát triển mạnh tại các quốc gia châu Âu, châu Mỹ và cả châu Á. Có hai loại thị trường chính là:

• Thị trường Carbon bắt buộc/Thị trường bắt buộc (mandatory Carbon market): thị trường mà việc mua bán Carbon dựa trên cam kết của các quốc gia trong Công ước khung Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC) để đạt được mục tiêu cắt giảm khí nhà kính. Thị trường này mang tính bắt buộc và chủ yếu dành cho các dự án trong cơ chế phát triển sạch (CDM), Cơ chế phát triển bền vững (SDM) hoặc đồng thực hiện (JI).
• Thị trường Carbon tự nguyện/Thị trường tự nguyện (voluntary Carbon market): dựa trên cơ sở hợp tác thỏa thuận song phương hoặc đa phương giữa các tổ chức, công ty hoặc quốc gia. Bên mua tín chỉ tham gia vào các giao dịch trên cơ sở tự nguyện để đáp ứng các chính sách về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) để giảm dấu chân Carbon.

Các thị trường Carbon lớn trên thế giới

Thị trường thương mại phát thải quốc tế đầu tiên là của Liên minh châu Âu, vận hành từ năm 2005. Đây là công cụ chính sách quan trọng bậc nhất của Liên minh châu Âu nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, thực thi cam kết trong Nghị định thư Kyoto trước đây và sau này là Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Thị trường này chiếm khoảng 45% tổng lượng phát thải toàn châu Âu và khoảng 3/4 thị trường phát thải Carbon toàn cầu.

Trung Quốc bắt đầu đề cập xây dựng thị trường Carbon trong Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2011 – 2015 và sau đó đã tiến hành thí điểm diện rộng tại các khu vực, thành phố với các mức độ kinh tế đa dạng khác nhau. Ngày 16/7/2021, thị trường giao dịch trao đổi Carbon Trung Quốc đã chính thức vận hành nhằm đạt mục tiêu trung hòa Carbon năm 2060. Đây được xem là động thái mạnh Trung Quốc theo đuổi để phát triển nền kinh tế xanh, bền vững. Nó cũng góp phần tạo thêm động lực để các nước trên thế giới thúc đẩy với những ứng phó hiệu quả về biến đổi khí hậu toàn cầu.

Định hình thị trường Carbon ở Việt Nam

Tín chỉ Carbon ở Việt Nam

Nghị định 06/2022/NĐ – CP của Chính phủ quy định về giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozon và phát triển thị trường Carbon. Dự thảo đề án “Phát triển thị trường Carbon tại Việt Nam” dựa trên Nghị định 06/2022/NĐ – CP. Theo đó, từ nay đến hết năm 2027, nước ta tập trung xây dựng các quy định về quản lý tín chỉ Carbon:

• Hoán đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ Carbon.
• Xây dựng quy chế vận hành khu vực mua bán khí thải.
• Thực hiện thí điểm cơ chế mua bán bù đắp tín chỉ Carbon tại quốc gia và quốc tế theo quy định của pháp luật và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
• Thành lập và tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ phát thải từ năm 2025.
• Thực hiện các hoạt động nâng cao năng lực và nâng cao nhân thức về phát triển thị trường Carbon.
• Đặc biệt, nước ta sẽ có kho tín chỉ Carbon chính thức từ năm 2028, điều chỉnh hoạt động kết nối, trao đổi tín chỉ Carbon trong nước với thị trường khu vực và quốc tế.

Đối tượng tham gia thị trường Carbon ở nước ta

Căn cứ vào Khoản 1, Điều 5 và Điều 16, Nghị định 06/2022/NĐ-CP đối tượng tham gia thị trường Carbon được quy định như sau:

• Các cơ sở phát thải khí nhà kính phải kiểm kê khí nhà kính do nhà nước và chính phủ ban hành.
• Các đơn vị tham gia vào thị trường cần thực hiện theo cơ chế trao đổi, mua bán tín chỉ Carbon trong nước và quốc tế, phải tuân thủ theo quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà trong đó Việt Nam là nước thành viên.
• Các cá nhân và tổ chức có liên quan đến các hoạt động đầu tư, kinh doanh hạn ngạch phát thải khí nhà kính hay tín chỉ Carbon trên thị trường.

Thị trường mua bán tín chỉ Carbon ở nước ta đang dần nóng lên, đặc biệt khi Thủ tướng Chính phủ đưa ra cam kết đầy tham vọng rằng vào năm 2050, nước ta sẽ tiến tới đạt mức phát thải ròng bằng 0. Bên những tiềm năng đầy hứa hẹn của thị trường mua bán tín chỉ Carbon, thì để vận hành được, nước ta cũng đối mặt với nhiều khó khăn như: Các công đoạn kỹ thuật phức tạp hơn như theo dõi, giám sát, báo cáo tiến trình mua bán; cần phải tuyên truyền, nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, quy định rõ ràng những ngành nghề nào phải tham gia, có sự chuẩn bị tốt về hạ tầng kỹ thuật và sự kết nối với các doanh nghiệp.

Tuy vậy, hệ thống mua bán tín chỉ Carbon sẽ là giải pháp hữu hiệu để tạo động lực cho doanh nghiệp giảm thiểu khả năng phát thải, tìm cách cắt giảm lượng khí thải hoặc chuyển sang sử dụng các công nghệ xanh, sạch, ít thải khí Carbon mà hiệu quả hơn so với các công nghệ sản xuất truyền thống.

Lộ trình phát triển thị trường Carbon trong nước theo Nghị định 06/NĐ-CP

Giai đoạn chuẩn bị (2021 – 2027)

• Xây dựng quy định quản lý tín chỉ Carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ Carbon; xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ Carbon.
• Hướng dẫn đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV).
• Thành lập sàn giao dịch tín chỉ Carbon.
• Xây dựng hệ thống kiểm kê khí nhà kính quốc gia.
• Triển khai thí điểm cơ chế trao đổi; bù trừ tín chỉ Carbon trong các lĩnh vực tiềm năng và hướng dẫn thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tiền tín chỉ Carbon trong nước và quốc tế.
• Xây dựng tài liệu tuyên truyền, thực hiện các hoạt động tăng cường năng lực cho các đối tượng tham gia thị trường Carbon.

Giai đoạn thí điểm (2025 – 2027)

• Thành lập và tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ Carbon kể từ năm 2025.

Giai đoạn vận hành (2028 – tương lai)

• Tổ chức vận hành sàn giao dịch Carbon chính thức trong năm 2028.

Lưu ý: Các thông tin, chủ đề chúng tôi cung cấp chỉ có giá trị tham khảo, trong quá trình áp dụng các quy định của pháp luật về tài nguyên và môi trường cần tra cứu, cập nhật hiệu lực pháp luật của từng điều luật và văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để áp dụng cho đúng.

Đến tháng 9/2023, Việt Nam vẫn đang nghiên cứu, xây dựng sàn tín chỉ Carbon. Công ty Cổ phần Chứng nhận CAC tư vấn kiểm kê, xây dựng lập báo báo phát thải khí nhà kính. Mọi thắc mắc xin liên hệ tới sđt: 0912.958.536 hoặc Email cskh.chungnhancac@gmail.com để được hỗ trợ sớm nhất.

Và đó là những nội dung về TÍN CHỈ CARBON mà Chứng nhận CAC muốn chia sẻ tới bạn. Hi vọng những thông tin này sẽ giúp cho bạn cũng như tổ chức của mình áp dụng tiêu chuẩn này một cách có hiệu quả!